ԱՐՁԱԽԻ ԻՐԱՎԱՔԱՂԱՔԱԿԱՆ ՍՈՒԲՅԵԿՏԱՅՆՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ԱԴՐԲԵՋԱՆԻ ԱԳՐԵՍԻԱՅԻ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ԳՆԱՀԱՏԱԿԱՆ

 

«Շուշի» Սոցիալ-կրթական և Փորձագիտական Կենտրոն Հասարակական Կազմակերպության պաշտոնական հայտարարությունը 

ՄԱԿ-ի Անվտանգության Խորհրդի թիվ 884 (1993) բանաձևի 2-րդ կետի հիման վրա

ԱՐՁԱԽԻ ԻՐԱՎԱՔԱՂԱՔԱԿԱՆ ՍՈՒԲՅԵԿՏԱՅՆՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ԱԴՐԲԵՋԱՆԻ ԱԳՐԵՍԻԱՅԻ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ԳՆԱՀԱՏԱԿԱՆ

 Ներածություն

««Շուշի» սոցիալ-կրթական և փորձագիտական կենտրոն»  ՀԿ-ն, անդրադառնալով զավթիչ Ադրբեջանի կողմից Արցախի Հանրապետության դեմ իրականացված ռազմական գործողություններին և ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի թիվ 884 (1993) բանաձևի 2-րդ կետի ձևակերպումներին, հանդես է գալիս հետևյալ պաշտոնական հայտարարությամբ ու միջազգային պահանջով։

 1993 թ․ նոյեմբերի 11-ին ընդունված թիվ 884 բանաձևի երկրորդ կետում ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհուրդը, նշելով Արձախի (Լեռնային Ղարաբաղի) շրջանի հայերին՝ որպես առանձին ռազմական ուժ, առանձնացնում է նրանց Հայաստանի Հանրապետությունից և կոչ է անում Հայաստանի կառավարությանը՝ օգտագործել իր ազդեցությունը՝ այդ ուժերի վրա ազդելու համար։

«Կոչ է անում Հայաստանի կառավարությանը օգտագործել իր ազդեցությունը՝ Արձախի շրջանի հայերի կողմից 822, 853 և 874 բանաձևերի կատարմանը հասնելու համար...»։

Այս ձևակերպումը՝

•  փաստում է, որ Արձախի Հանրապետությունը (այն ժամանակ՝ ԼՂԻՄ-ից վերածված դե ֆակտո կառույց) ճանաչվել է որպես փաստացի հակամարտող կողմ,

•  և հանդիսանում է միջազգային իրավունքի սուբյեկտ՝ չլինելով դե յուրե ճանաչված: 

Ըստ միջազգային իրավունքի և ՄԱԿ-ի պրակտիկայի՝ նման Արձախի Հանրապետության  դե ֆակտո ճանաչումն արդեն բավարար է, որպեսզի միջազգային կազմակերպությունները պարտավորություն կրեն կանխելու ագրեսիա նրա և նրա նման սուբյեկտների դեմ, իսկ զինված միջամտությունը՝ որակվի որպես ինքնիշխան պետության դեմ կատարված աննախադեպ ագրեսիա։

««Շուշի» սոցիալ-կրթական և փորձագիտական կենտրոն»  ՀԿ-ն փաստագրում է, որ ՄԱԿ ԱԽ-ի կողմից Արձախի Հանրապետությունը՝ որպես հակամարտող կողմի ճանաչումից հետո, Ադրբեջանը 3 անգամ կոպիտ կերպով խախտել է միջազգային իրավունքը՝ իրականացնելով բացահայտ ագրեսիա փաստացի ճանաչված պետական կազմավորման դեմ․

1. 2016 թ. ապրիլին՝ իրականացվեց լայնամասշտաբ ռազմական ներխուժում,

2. 2020 թ. սեպտեմբերին՝ սկսվեց 44-օրյա ռազմական ներխուժում ՝ Թուրքիայի, Պակիստանի, Աֆղանստանի, վարձկանների ու ահաբեկչական խմբավորումների աջակցությամբ ինքնիշխան Արձախի Հանրապետության դեմ,

3. 2023 թ. սեպտեմբերի 19–20-ին՝ իրականացվեց Արձախի Հանրապետության ողջ տարածքի օկուպացիա, որի հետևանքով ինքնիշխան պետության պետական հաստատությունները  անորոշ ժամանակով  դադարեցին գործել։

   Զավթիչ Ադրբեջանի ագրեսիան  հստակ հակասում է ինչպես ՄԱԿ-ի Կանոնադրության 2(4) հոդվածին՝ ուժի սպառնալիքի կամ կիրառման արգելք, այնպես էլ Ժնևյան կոնվենցիաներին, և հանդիսանում է միջազգային հանցագործություն։ 

 Հենվելով ՄԱԿ-ի թիվ 884 բանաձևի տեքստի տրամաբանության վրա՝  ««Շուշի» սոցիալ-կրթական և փորձագիտական կենտրոն»  ՀԿ-ն, որպես բնիկ շուշեցիերի շահերը պաշտպանող  հանրային կառույց, որի իրավասության և շահերի շրջանակում են նաև Արձախի բնիկ հայության պաշտպանության, ինքնորոշման և միջազգային իրավունքի պահպանումը՝

 ՊԱՀԱՆՋՈՒՄ է

1.  ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհուրդը անհապաղ պետք է պարտավորեցնի զավթիչ Ադրբեջանին դուրս բերել իր օկուպացիոն ուժերը Արձախի Հանրապետության՝  միջազգային փաստաթղթերով փաստացի ճանաչված  հակամարտության կողմի ինքնավար տարածքից։

2.  ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհուրդը պարտավոր է ընդունել բանաձև, որով՝
   ◾ ՄԱԿ-ի Կապույտ սաղավարտների առնվազն մեկ դիվիզիա՝ անհրաժեշտ տեխնիկական զինվածությամբ,
   ◾ տեղակայվի Արձախի Հանրապետությունում՝  վերականգնելու  Արձախի Սահմանադրությամբ նախատեսված սահմանադրական կարգը,
   ◾ և երաշխավորելու բնակչության  ապահովված վերադարձը, անվտանգությունը և խաղաղ գործունեությունը։

3.  ՄԱԿ-ը պարտավոր է ճանաչել, որ Արձախի Հանրապետությունը եղել է և շարունակում է հանդիսանալ փաստացի պետական կազմավորում, որի դեմ ցանկացած զինված միջամտություն հանդիսանում է միջազգային ագրեսիա՝ ըստ ՄԱԿ-ի բանաձևերի տրամաբանության։

     Արձախի Հանրապետության բնիկ ժողովուրդը՝ որպես ինքնորոշման իրավունքի կրող, ունի միջազգային իրավունքի կողմից ամրագրված պաշտպանության և ինքնիշխան գոյության իրավունք։ Այդ իրավունքի պաշտպանությունը ՄԱԿ-ի պարտականությունն է՝ ըստ իր իսկ բանաձևերի։

««Շուշի» սոցիալ-կրթական և փորձագիտական կենտրոն»  ՀԿ-ն  հանդես է գալիս որպես փաստերի,միջազգային,  իրավունքի և մարդկային քաղաքակրթական արժեքների կրող Արձախի բնիկ հայության հենարան՝ պահանջելով արդարություն այնտեղ, ուր, զավթիչ Ադրբեջանի ագրեսիայի հետևանքով, խաթարվել է միջազգային կանոնակարգը։