Արամազդը և Վահագնը սաղավարտի պատկերագրությունում
Տիեզերաբանական դիցերի և զորականների հիերարխիա
Հնագույն Հայաստանի դիցաբանական համակարգի ուսումնասիրությունը, հիմնված բացառիկ նյութերի վրա, հնարավորություն է տալիս վերակազմել հայոց տիեզերաբանական պատկերացումների կառուցվածքը։ Այդպիսի եզակի վկայություն է մ.թ.ա. առաջին հազարամյակի սկզբներին վերագրվող սաղավարտի պատկերագրությունը, որի կենտրոնում պատկերված է Արամազդը՝ Հայոց դիցարանի գերագույն Աստվածը։
Արամազդ՝ Սուրբ Սրբոց, Երկնքի և Երկրի Տեր
Պատկերի կենտրոնում կանգնած է Արամազդը՝ բարձրացված դիրքով, որը վկայում է նրա գերիշխանության մասին։ Նա հանդես է գալիս որպես տիեզերական կարգի պահապան, Սուրբ Սրբոց, Երկնքի և Երկրի Տեր։ Նրա կողքին պատկերված կորաձև վագրերը խորհրդանշում են տարերքային, հզոր ուժեր՝ ենթակա միայն Արարչին։ Կորաձևությունը պատկերագրական լուծում է՝ արտահայտելու կենսական հոսքերի շարունակական ընթացքը, ինչպես նաև տիեզերքի շարժուն և կենդանի բնույթը։
Վահագնը՝ ռազմի դիցը, և նրա զորականները
Արամազդից անմիջապես հետո պատկերված է Վահագնը՝ մարտի և քաջության դիցը։ Նրա թևերը վկայում են տիեզերական ծագման մասին՝ ընդգծելով աստվածային շարժունակությունն ու տիեզերքի շերտերի միջով անցնելու ունակությունը։ Չնայած նրա զորությանը, Վահագնը հիերարխիկորեն զիջում է Արամազդին՝ հանդես գալով որպես ռազմատենչ գլխավոր դից։
Վահագնի կողքին պատկերված են նրա զորականները՝ առանց թևերի, սակայն նույնքան հզոր և մարտական դիրքերում։ Նրանց հիերարխիկ դիրքը ցածր է, բայց առաքելությունը՝ անվերապահ ծառայություն Վահագնին։ Սա ներկայացնում է աստվածային զորաբանակի հստակ գաղափար՝ կառուցված կարգի և ենթակայության սկզբունքով։
Թևերի խորհրդանիշը
Թևերով պատկերված են միայն Արամազդն ու Վահագնը։ Սա պատկերագրական կարևոր նշան է, որը վկայում է նրանց տիեզերական բնույթի մասին։ Թևերը խորհրդանշում են աստվածային շարժունակություն, տիեզերքի շերտերի միջով անցնելու ունակություն և բարձրագույն աստիճան։ Մնացած զորականները՝ առանց թևերի, ներկայացված են որպես հզոր, բայց սահմանափակված էակներ՝ ծառայող ռազմատենչ դիցին։
Պատմական արձագանք՝ Խոշաբի ճակատամարտ
Ըստ հին ավանդության՝ Վահագնի զորականները մասնակցել են մ.թ.ա. 2452 թ․ Խոշաբի ճակատամարտին։ Հայոց փոքրաթիվ բանակը, աստվածային միջամտությամբ, հաղթանակ է տարել Բաբելոնի հսկայական զորքի դեմ։ Այս դրվագը ոչ միայն դիցաբանական, այլև ազգային հիշողության մաս է՝ ընդգծելով հայոց հաղթանակների աստվածային բնույթը և հավատը դիցերի զորությանը։
Սաղավարտի պատկերագրությունը ներկայացնում է հստակ դիցաբանական հիերարխիա՝
Այս հիերարխիան վկայում է, որ հին հայոց դիցարանը ոչ թե խորհրդանիշների պատահական հավաքածու էր, այլ կառուցվածքային տիեզերաբանական համակարգ, որտեղ յուրաքանչյուր դից ուներ իր տեղն ու գործառույթը՝ միաժամանակ արտահայտելով ազգային ինքնության և հավատքի խորքային շերտերը։
Комментарии
Отправить комментарий