ԻՐԱԿԱՆՈՒՄ Ի՞ՆՉ Է SCOPUS-ը

    Scopus-ը՝ որպես գիտական վերահսկողության գլոբալ գործիք և  մարտահրավեր Հայաստանի Ազգային Գիտության ինքնիշխանությանը
Scopus-ը «Elsevier» հրատարակչական հսկայի կողմից կառավարվող միջազգային գիտաբազմավեկտորային տվյալների բազա է, որն արդեն շուրջ երկու տասնամյակ համարվում է գիտական վարկանիշավորման և տեսանելիության գերիշխող հարթակներից։ Այն ընդգրկում է ավելի քան 36,000 գիտական վերնագիր շուրջ 11,000 հրատարակիչներից՝ հանրային, ֆիզիկական և կենսաբժշկական գիտությունների ոլորտներից։ Այս համակարգում ընդգրկվածությունը ենթարկվում է խիստ չափանիշների՝ հիմնված h-գործակիցների, CiteScore-ի, SJR-ի և SNIP-ի վրա, որոնք չափում են ոչ միայն հրապարակման քանակական, այլև ցիտատային որակական արժեքը։
Սակայն այս թվացյալ անաչառ չափման մեխանիզմները շատ հաճախ հանդես են գալիս Հայ Ազգի կործանումը որոճացող կառույցների  թաքնված, վերահսկողական գործիքներ՝ ուղղորդելով, վարկանշելով և ի վերջո՝ կարգագրելով աշխարհի ,,գիտական,, հոսքերը։ Բազմաթիվ օրինակներ փաստում են, որ գիտական հրատարակչական քաղաքականությունները Scopus-ում ենթարկվում են մեծամասամբ ,,արևմտյան,, . իսկ իրականում Սիոնիստական , հայատյաց մշակութաբանական, լեզվաբանական և քաղաքական պատնեշների։ Ըստ էության, այն ծառայում է որպես զտիչ՝ դուրս թողնելով տեղական, ինքնուրույն գիտական ուղղություններն ու ազգային խնդիրներով տարված հետազոտությունները։
Հայաստանի պարագայում սա բախվում է ազգային գիտության գոյության ինքնության հիմնախնդրին։ Տեղացի գիտնականի կողմից հայերենով կամ ազգային-պաշտպանական ուղղությամբ արված լուրջ հետազոտությունը գործնականում անտեսվում է կամ վարկանիշավորվում է անբավարար, եթե այն չի համապատասխանում Scopus-ի մեթոդաբանական ու լեզվաբանական պահանջներին։ Սա վտանգավոր ճնշում է փոքր երկրների գիտնականների վրա՝ ստիպելով նրանց չդիմագրավել իրենց երկրի հիմնախնդիրներին, այլ ձուլվել համաշխարհային, հաճախ անտարբեր կամ շահախնդիր շրջանակներին։
Այս ամենը մեզ բերում է մի անժխտելի եզրահանգման՝ Հայաստանին անհրաժեշտ է ունենալ Ազգային Գիտական Հրատարակչություն՝ պետական հզոր ֆինանսավորմամբ, որակային վերահսկողությամբ և միջազգային ցանցերի հետ՝ ազգային շահերի դիրքերից բխող  հստակ գործակցության ռազմավարությամբ։ Սա ոչ միայն ինքնության պահպանման հարց է։ Դա նաև մեր Հայրենիքի ռազմավարական ապահովության խնդիր է. որովհետև գիտական միտքը,  դուրս  բերելով արտաքին և շատ դեպքերում թշնամական վերահսկողությունից, վերածվում է ազգային վերածննդի լծակների։