Արցախ. երեք օրակարգ

 

  

1. Արցախի անկախության վերականգնում «երևակայական միջազգային ուժերի» օգնությամբ

• Ընդհանուր պատկերացում. կարծիք կա, թե որևէ պահի միջազգային ուժերը (ՄԱԿ, ՆԱՏՕ, ԵՄ կամ «անհայտ մեծ տերություններ») կստիպեն Ադրբեջանին դուրս գալ Արցախից և կերաշխավորեն հայերի վերադարձը։

• Սա ոչ միայն երազանք է, այլև անգործության պատճառ․ մարդիկ սպասում են Ալադդինի կախարդական լամպ ունեցողի միջամտությանը և չեն գործում։

• Օրինակներ.

  • Պաղեստինցիներն արդեն տասնամյակներ շարունակ սպասում են միջազգային մեծ խաղացողներին, բայց իրենց պետությունը չկա։

  • Կիպրոսի հույները 1974-ից ի վեր սպասում են արդարության վերականգնմանը, բայց թուրքական օկուպացիան շարունակում է։

  • Կոսովոն անկախություն ստացավ ոչ թե սպասելով, այլ՝ տարիների պայքարից, քաղաքական, դիվանագիտական ու ռազմական ճնշումների համադրմամբ։

• Եզրակացություն. միայն պայքարող ժողովուրդներն են հասնում հաջողության։ Դոն Կիխոտի նման հողմաղացների դեմ պայքարելն անիմաստ է, իսկ կռիվ չտալը՝ աղետաբեր։ 

2. Ռուսաստանը գրավում է՞  Արցախը

• Ընդհանուր պատկերացում. կարծիք կա, որ Ռուսաստանը կվերադառնա և «կվերցնի Արցախը» իր հովանու տակ։

• Հարցականներ.

  • Ինչո՞ւ Ռուսաստանը պիտի դա անի։ Արդյո՞ք նրան ձեռնտու է նոր հակամարտություն։

  • Ռուսաստանն այսօր  պատերազմում է Ուկրաինայում, և ծանր տնտեսական ու քաղաքական ճնշման տակ է։

• Պատմական նախադեպեր.

  • 19-րդ դարում Ռուսաստանը գրավեց  Հայաստանի արևելյան հատվածը, բայց հայերս կորցրինք մեր Հայրենիքի մեծ մասը՝  Արևմտյան Հայաստանը։

  • 20-րդ դարում Ռուսաստանը (ԽՍՀՄ) իր շահերից ելնելով Հայաստանից բռնազավթեց Արցախը և նվիրեց Ադրբեջանին։

  • Վերջին 30 տարում Ռուսաստանը մշտապես գործել է այնպես, որպեսզի պահի հավասարակշռությունն Այսրկովկասում, բայց ոչ երբեք Արցախի հարցը վերջնական լուծի հայկական կողմի օգտին։

• Եզրակացություն. ռուսական «ծավալապաշտական նկրտումները» երբեք չեն ծառայել հայ ժողովրդի իրական շահերին։ Ռուսական լուծումը՝ լավագույն դեպքում նոր կախվածություն, վատթարագույն դեպքում՝ նոր դավադրություն։ 

3. Արևմտյան Հայաստանի Հանրապետության իրավական պայքարի տարբերակը

• Հիմք. Սևրի պայմանագիրը երբեք չի չեղարկվել, Վիլսոնի իրավարար վճիռը ուժի մեջ է։ Դրանք միջազգային իրավունքի տեսակետից մնում են հայության իրավական հիմք։

• Գործնական քայլեր. Արևմտյան Հայաստանի Հանրապետության Ազգային Խորհրդի  նախագահ Արմենակ Աբրահամյանը  իրավական պայքար է մղում միջազգային ատյաններում՝ ներառյալ Եվրադատարանում։ Արդեն ներկայացվել են հայցեր ադրբեջանական զավթիչների կողմից ավելի քան 100 արցախահայ ընտանիքների  իրավունքների խախտումների վերաբերյալ։

• Արժեքավոր կողմը.

  • Սա իրական գործիք է՝ միջազգային իրավունքի դաշտում։

  • Մեծ տերությունները հաշվի են առնում իրավական հիմքերը, նույնիսկ եթե երկար ժամանակ դրանք անտեսում են։

  • Սա պայքարի այն եղանակն է, որը հնարավոր է նաև առանց ռազմական ուժի։

• Հնարավոր արդյունք. իրավական հաղթանակները դառնում են լեգիտիմ հիմք միջազգային կազմակերպությունների, պետությունների և դատարանների առաջ։

• Եզրակացություն. եթե այսօր հայությունը ռազմական ճանապարհով չի կարողանում ազատագրել Արցախը, ապա իրավական ճանապարհը միակ իրատեսական ուղին է, որը պահում է պայքարը կենդանի և ապագա հաղթանակի հնարավորությունը դարձնում իրական։ 

Վերջնական ուղերձ հանրությանը

Այս երեք տարբերակներից առաջին երկուսը՝

• կամ մղում են անգործության և հույսը դնում երևակայական ուժերի վրա,

• կամ կրկին մեզ կախվածություն մեջ են գցում Ռուսաստանից, որի պատմական փորձը հայության համար շատ դառն է։

Երրորդ տարբերակը՝

• իրավական պայքարը Արևմտյան Հայաստանի Հանրապետության միջոցով,

• միավորում է համայն հայությանը միջազգային իրավունքի ուժով,

• թույլ է տալիս պահպանել մեր իրավունքների պահանջատիրությունը,

• և բացում է ճանապարհ ապագա հաղթանակի համար։

Ուստի Արցախի բնիկ հայերին անհրաժեշտ է համախմբվել և սատարել այս ուղղությանը՝ քաղաքական, հասարակական և տեղեկատվական բոլոր միջոցներով։